- کاتالیست یا کاتالیزور اگزوز چیست؟
- این قطعه برای چیست و چگونه عمل می‌کند؟
- کاتالیزور چه وظیفه‌ای دارد؟
- قطعه کاتالیزور چرا خراب می‌شود و دلیل خرابی آن چیست؟
روش‌های بسیاری برای جلوگیری از افزایش آلاینده‌ها ابداع شده است. یکی از روش‌های کاهش آلاینده‌های خودروها، ابداع وسیله‌ای کاربردی و جالب به نام کاتالیزور اگزوز است. این قطعه، یک قطعه کوچک اما بسیار حیاتی و مهم در سیستم اگزوز خودرو است که سبب کاهش آلایندگی‌های ناشی از خودرو می‌شود. در ادامه این مطلب از وب سایت یکتا یدک به بررسی کاتالیزور اگزوز و نقش آن در کاهش آلایندگی می‌پردازیم.
کاتالیزور اگزوز چیست؟
کاتالیزور اگزوز یا مبدل کاتالیزوری یک وسیله برای کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای است. کاتالیست در واقع یک قطعه فلزی همانند لانه زنبور است که در قسمت اگزوز خودرو و در نقطه اتصالی موتور واقع شده است. این وسیله از طریق جلوگیری از خروج مواد سمی و خطرناک به محیط که در بخش سیلندر خودرو تولید می‌شود، سبب کاهش آلودگی هوا می‌گردد. این امر اصلی‌ترین وظیفه کاتالیست اگزوز می‌باشد.
انواع کاتالیزور اگزوز
همانطور که ذکر نمودیم، کاتالیزور قطعه‌ای است که به جهت کاهش آلودگی هوا، بین موتور خودرو و اگزوز بسته می‌شود و بدین نحو مانع خروج گازهای سمی به محیط می‌گردد.
کاتالیزور دو گانه
از این نوع کاتالیزور در موتورهای دیزلی به جهت کاهش آلایندگی‌های مونوکسید کربن و هیدروکربن استفاده می‌شود. در واقع
- مونوکسید کربن را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کند .
- هیدروکربن را به دی اکسید کربن و آب تبدیل می‌نماید.
کاتالیزور سه گانه
این نوع از کاتالیزور سه وظیفه دارد:
- مونوکسید کربن را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کند.
- هیدروکربن را به دی اکسید کربن و آب تبدیل می‌نماید.
- اکسیدهای نیتروژن را به اکسیژن و نیتروزن تبدیل می‌نماید.
بهترین زمان برای تعویض کاتالیزور خودرو
کاتالیزور همانند دیگر وسایل و لوازم دارای عمر مفیدی است که پس از گذشت زمان مشخصی، کارایی و عملکرد خود را از دست می‌دهد. به طور کلی کاتالیست خودرو را حداقل پس از 80 هزار کیلومتر و نهایتا پس از گذشت 100 هزار کیلومتر تعویض نمود چرا که پس از گذشت این مدت زمان دیگر وظیفه و عملکرد خود را از دست می‌دهد. به لحاظ مدت زمانی، گفته می‌شود که در صورتی که پس از گذشت 4 سال، کاتالیزور خودرو تعویض نگردد، عمر مفید آن تمام می‌شود و دیگر عملکردی ندارد.
علائم و نشانه‌های خراب شدن کاتالیزور اگزوز
کاتالیزورها نیز همانند دیگر قطعات دارای طول عمر هستند و پس از گذشت مدت زمانی، مالک خودرو باید آن را تعویض نماید. در صورتی که کاتالیست‌ها خراب شوند، نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند که لازم است با آن‌ها آشنایی داشته باشید تا در صورت بروز بتوانید آن را تشخیص دهید.
- شتاب خودرو بسیار کم می‌شود، در این صورت لازم است اقدام به تعویض کاتالیست شود.
- بوی بد کاتالیست از دیگر علائم خرابی آن است. در صورتی که در کابین خودرو بوی بدی احساس شد و این بو به مرور تشدید شد، می‌تواند ناشی از خرابی کاتالیست باشد که باید به مکانیک مراجعه شود.
- از دیگر علائم خراب شدن کاتالیزور، روشن شدن چراغ چک پشت آمپر خودرو است.
- در صورتی که متوجه شدید که به طور ناگهانی میزان مصرف سوخت افزایش یافته است، ممکن است از دیگر عوامل خراب شدن کاتالیزور اگزوز باشد.
- در صورتی که متوجه شدید که خودرو به صورت نرمال کار نمی‌کند و هنگام رانندگی احساس لرزش دارید، می‌تواند یکی از دلایل خراب شدن کاتالیزور باشد.
دلایل خرابی کاتالیزور چیست؟
- از جمله رایج‌ترین و شایع‌ترین دلیل خرابی کاتالیزور، گرفتگی شبکه‌های کاتالیست است. این گرفتگی سبب می‌شود تا هوایی که در نتیجه کارکرد موتور خودرو ایجاد شده به درستی خارج نشود در نتیجه هوای تازه به موتور نمی‌رسد و سبب افت بسیار شدید خودرو می‌گردد.
- در صورتی که جرقه خودرو خراب باشد، سبب می‌شود هوای تازه با سوخت ترکیب نشود، سوختن ناقص رخ می‌دهد و بنابراین وظیفه کاتالیست خودرو مختل می‌گردد.
- وارد شدن ضربه به کاتالیزور از دیگر عوامل و دلایل خرابی آن است بدین نحو که هنگام رانندگی با سرعت بالا بر روی سرعت گیرها، احتمال ورود ضربه به کاتالیزورها فراهم می‌شود.
- در صورتی که دمای کاتالیست از حد مجاز بالاتر رود، سبب خرابی کاتالیست خودرو می‌شود.
هزینه تعویض کاتالیزور چقدر است؟
هزینه تعویض قطعه کاتالیزور خودرو با توجه به نوع ماشین اعم از داخلی یا خارجی متفاوت است چرا که هر خودرویی به یک نوع کاتالیزور با مدل و نوع کارایی متفاوتی نیاز دارد که از این لحاظ قیمتشان با یکدیگر فرق می‌کند. اما به طور کلی اگر بخواهیم یک قیمتی را عنوان نماییم هزینه‌ای بین 2 تا 8 میلیون تومان می‌باشد.
معایب حذف کاتالیزور چیست؟
ممکن است برخی از افراد به طور خودسرانه نسبت به برداشتن کاتالیزور اقدام نمایند که این امر می‌تواند مشکلاتی را برای خودرو ایجاد کند، موتور خودرو را تحت فشار قرار دهد. معایب برداشتن کاتالیزور خودرو به طور کلی عبارت است از:
- افزایش مصرف سوخت خودرو
- افزایش آلایندگی خودرو
- در برخی موارد افزایش صدای موتور
شستشوی کاتالیزور
با توجه به اینکه قیمت کاتالیزورها به نسبت بالا است و پس از گذشت مدتی کارکرد اولیه خود را از دست می‌دهد در نتیجه لازم است مشکل برطرف شود و مانع از افزایش گازهای مضر گردد. از این رو یکی از مناسب‌ترین روش‌ها، شستشوی کاتالیزور است. این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان بدون آسیب رساندن به خودرو، کاتالیزور را شست؟
در این رو به محلول شستشوی کاتالیزور نیاز دارید تا این محلول با خاصیت فوق العاده‌ای که دارد، هر گونه آلودگی را از روی کاتالیزور پاک کند. کافی است که محلول را به باک اضافه نمایید و خودرو را به حرکت درآورید. در نتیجه این امر، کاتالیزور خودرو و سنسور اکسیژن، هر دو، پاک از آلودگی می‌گردند.
سخن پایانی
در این مطلب از وب سایت یکتا یدک راجع به کاتالیزور، علائم خرابی آن، زمان تعویض کاتالیست و نقش آن در جلوگیری از گازهای سمی و گلخانه‌ای پرداختیم. در صورتی که سوال یا ابهامی دارید، می‌توانید با کارشناسان مجموعه در ارتباط باشید و دریافت مشاوره نمایید.
